Σε υποχώρηση και αναδίπλωση υποχρεώνει την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία κρίνει ως μη αποδεκτές τις αποφάσεις για την αναγραφή της διαγωγής στα απολυτήρια και τους τίτλους σπουδών, αλλά και τον τρόπο απαλλαγής των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών.
«Με σημερινή απόφασή της η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έκρινε ότι η αναγραφή της διαγωγής των μαθητών στα απολυτήρια παραβιάζει το συνταγματικό δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων» αναφέρει στο προσωπικό του λογαριασμό ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος, αναφερόμενος στην αναχρονιστική διάταξη που επανέφερε πριν από λίγους μήνες η Νίκη Κεραμέως.
Σημειώνεται ότι η αναγραφή της διαγωγής καταργήθηκε πριν 3 χρόνια, με τον Ν.4485/207 και ότι επανήλθε φέτος με το άρθρο 5 του Ν.4692/2020.
«Όταν η Υπουργός Παιδείας έφερε αυτόν τον νόμο στη Βουλή, η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής διαπίστωσε ότι η αναγραφή της διαγωγής στο απολυτήριο θα συνιστούσε παραβίαση προσωπικών δεδομένων, αντίστοιχα και προς την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (με πρόεδρο Σακελλαροπούλου) με την οποία καταργήθηκε η αναγραφή του θρησκεύματος στα απολυτήρια» αναφέρει ο Βασίλης Σωτηρόπουλος και προσθέτει:
«Σήμερα, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, με την απόφαση 32/2020, υπέβαλε την διάταξη αυτή σε έλεγχο συμβατότητας προς το Ευρωπαϊκό δίκαιο και έκρινε ως εξής:
– Ο χαρακτηρισμός της διαγωγής των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχει πράγματι παιδαγωγικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στην αξιολόγηση της συμπεριφοράς των μαθητών, στην επιβράβευση της προσήκουσας συμπεριφοράς ή στον εντοπισμό ενδεχόμενων προβλημάτων και στην καλύτερη παιδαγωγική αντιμετώπισή τους στο πλαίσιο της σχολικής ζωής. Υπό τα δεδομένα αυτά, ο χαρακτηρισμός της διαγωγής ενός μαθητή και η διατήρησή της στο σχολικό αρχείο εξυπηρετούν θεμιτούς σκοπούς και δεν προσκρούουν στη νομοθεσία περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.
– Ωστόσο, οι απολυτήριοι τίτλοι και τα πιστοποιητικά σπουδών, συνιστούν έγγραφα αποδεικτικά της φοίτησης, της επίδοσης και της ολοκλήρωσης ενός σταδίου εκπαίδευσης των μαθητών. Κατά συνέπεια, η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 5 του ΓΚΠΔ, καθόσον πρόσβαση στα έγγραφα αυτά χορηγείται και σε τρίτα πρόσωπα/αρχές, η δε αναγραφή της διαγωγής δεν είναι αναγκαία και ανάλογη του επιδιωκόμενου και εξυπηρετούμενου σκοπού αυτών των τίτλων, ο οποίος είναι η πιστοποίηση της φοίτησης και επίδοσης των μαθητών και της ολοκλήρωσης της εκπαίδευσής τους.
– Περαιτέρω, η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε αρνητικές αξιολογήσεις για την προσωπικότητα των μαθητών/τέως μαθητών εκ μέρους τρίτων προσώπων που θα έχουν νομίμως πρόσβαση στους τίτλους αυτούς.
– Επειδή δε η διαγωγή αποτυπώνει την αξιολόγηση των αρμόδιων σχολικών οργάνων για τη συμπεριφορά του μαθητή κατά τη διάρκεια του σχολικού του βίου, η αναγραφή της διαγωγής μετά την αποφοίτηση του μαθητή στον τίτλο σπουδών του ενδέχεται να δημιουργήσει εσφαλμένες εντυπώσεις όσον αφορά τη μεταγενέστερη συμπεριφορά και προσωπικότητα του μαθητή που μπορεί να έχει αλλάξει μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο.
– Υπό το πρίσμα αυτό, μετά την αποφοίτηση του μαθητή από το σχολείο η αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθίσταται πλέον ανεπίκαιρο δεδομένο, η διατήρηση του οποίου δεν δικαιολογείται –κατά τα προεκτεθέντα- με βάση τους επιδιωκόμενους από τους σκοπούς που επιδιώκονται με τους τίτλους σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
– Οίκοθεν νοείται ότι εάν ο αποφοιτήσας μαθητής-υποκείμενο των δεδομένων επιθυμεί τη χορήγηση βεβαίωσης για τη διαγωγή του, μπορεί να το ζητήσει ειδικώς με αίτησή του προς τη διεύθυνση του σχολείου και η τελευταία υποχρεούται να τη χορηγήσει.”
Αυτό σημαίνει τώρα ότι το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων θα πρέπει να εισάγει νέα διάταξη στην Βουλή για να καταργήσει το αντίθετο στο ευρωπαϊκό δίκαιο άρθρο 5 του νόμου του 2020. Διαφορετικά, οι θιγόμενοι θα έχουν δικαίωμα αποζημίωσης από το Ελληνικό Δημόσιο για παραβίαση των προσωπικών δεδομένων που τους αφορούν».
Η απαλλαγή θα πρέπει να γίνεται με απλή επίκληση λόγων συνείδησης
Ο δικηγόρος ενημερώνει επίσης ότι «η Αρχή Προστασίας Δεδομένων έκρινε ότι η δήλωση των γονέων για την απαλλαγή από το μάθημα θρησκευτικών πρέπει να γίνεται με απλή επίκληση λόγων συνείδησης (κι όχι “θρησκευτικής” συνείδησης) όπως αναγράφει η εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας».
Υπενθυμίζεται ότι η νέα εγκύκλιος που εκδόθηκε τον περασμένο Αύγουστο αναφορικά με τον τρόπο απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών ορίζει μεταξύ άλλων ότι:
α) Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό για όλους τους/τις μαθητές/τριες (άρ.16, παρ.2 του Συντάγματος) και διδάσκεται στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, ακολουθεί τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και απευθύνεται σε όλους τους/τις μαθητές/τριες.
β) ότι παρέχεται «η δυνατότητα σε μη Χριστιανούς Ορθόδοξους μαθητές/τριες, δηλαδή αλλόθρησκους ή ετερόδοξους ή άθρησκους, που επικαλούνται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, να απαλλαγούν από την παρακολούθησή του»
γ) και ότι η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, του/της ίδιου/ας του/της μαθητή/τριας (αν είναι ενήλικος/η) ή και των δύο γονέων του/της (αν είναι ανήλικος/η), στην οποία θα αναφέρεται το εξής : «Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των Θρησκευτικών».
Η αναγραφή της διαγωγής καταργήθηκε πριν 3 χρόνια, με τον Ν.4485/207: “Κανένας χαρακτηρισμός που αφορά τη διαγωγή
των μαθητών αυτών δεν αναγράφεται στους τίτλους σπουδών, όπως ιδίως στα απολυτήρια, τα αποδεικτικά απόλυσης και τα κάθε είδους αποδεικτικά και πιστοποιητικά σπουδών.”
ΟΜΩΣ, η αναγραφή της διαγωγής επανήλθε φέτος με το άρθρο 5 του Ν.4692/2020: “Ο χαρακτηρισμός της διαγωγής μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναγράφεται στους τίτλους σπουδών, συμπεριλαμβανομένων των απολυτηρίων, των αποδεικτικών απόλυσης και λοιπών αποδεικτικών και πιστοποιητικών σπουδών.»
Τι απαντά το Υπουργείο Παιδείας
Σε σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας μεταξύ άλλων τονίζονται τα εξής:
Με την Απόφαση 32/2020 (7.9.2020), η ΑΠΔΠΧ έκρινε ότι η αναγραφή του χαρακτηρισμού της διαγωγής στους τίτλους και στα πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν είναι νόμιμη. Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί μια αλλαγή στάσης της Αρχής, δεδομένου ότι στην Απόφαση 28/2019 της ίδιας Αρχής, την οποία έλαβε υπόψη του ο νομοθέτης και στο άρθρο 5 του πρόσφατου νόμου 4692/2020 για την αναγραφή της διαγωγής στους τίτλους σπουδών, αναφέρεται επί λέξει (παρ. 3, σελ. 16 του σκεπτικού): «το θρήσκευμα δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την επίδοση του μαθητή, ούτε με την διαγωγή του, που και αυτή βεβαιώνεται στον τίτλο». Επομένως, σύμφωνα με την προηγούμενη αυτή απόφαση της Αρχής, τόσο η αναγραφή της επίδοσης όσο και της διαγωγής, μπορεί να διακριθεί από την αναγραφή του θρησκεύματος, για το οποίο είχε τεθεί θέμα νομιμότητας. Το Υπουργείο Παιδείας θα λάβει υπόψη του τη νέα θέση της Αρχής και θα τοποθετηθεί σχετικώς, με αφορμή και την αναμόρφωση του συνολικού πλαισίου για τα παιδαγωγικά μέτρα.
Με την Απόφαση 32/2020 (7.9.2020), η ΑΠΔΠΧ έκρινε επίσης ότι «για την απαλλαγή από την υποχρέωση παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών αρκεί η δήλωση ότι λόγοι συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή του μαθητή στο μάθημα των Θρησκευτικών» (κρίση την οποία η ΑΠΔΠΧ είχε διατυπώσει και στην Απόφαση 28/2019). Επισημαίνεται σχετικώς ότι το Υπουργείο Παιδείας έχει ήδη τροποποιήσει προηγούμενη σχετική εγκύκλιο (23.1.2015) και έχει εκδώσει νέα εγκύκλιο (10.8.2020), σύμφωνα με την οποία για την απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών αρκεί υπεύθυνη δήλωση ότι λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή του μαθητή στο εν λόγω μάθημα. Με την εγκύκλιο αυτή, το Υπουργείο Παιδείας συμμορφώθηκε πλήρως με την Απόφαση 1749/2019 του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία και προσδιόρισε το περιεχόμενο της εν λόγω υπεύθυνης δήλωσης.
